Đấu thầu là gì? Các hình thức và loại hợp đồng đấu thầu

Đấu thầu là gì?

Đấu thầu là quá trình giúp chủ đầu tư và nhà thầu tìm kiếm đối tác thích hợp, thường được áp dụng trong ngành xây dựng do dự án có quy mô lớn và độ phức tạp cao. Chủ đầu tư có thể thông qua đấu thầu để chọn ra bên nhận thầu đáp ứng được yêu cầu kinh tế kĩ thuật đặt ra cho việc xây dựng công trình, ngược lại nhà thầu thông qua đó có cơ hội nhận thầu khảo sát thiết kế, mua sắm máy móc thiết bị và xây lắp công trình.

Hiện tại, có 2 hình thức đấu thầu xây dựng chính bao gồm: (1) Tổng thầu EPC (Engineering – Procurement – Construction) hoặc DB (Design – Build), (2) hình thức truyền thống thiết kế chi tiết xong mới chọn nhà thầu thi công (Design – Bid – Build)

a) EPC là cũng một hình thức cho một nhà thầu vừa thiết kế, vừa thi công xây lắp – Design Build. Hình thức này rất phổ biến ở các nước phát triển, với các ưu điểm về tăng hiệu quả quản lý của các công trình và giảm thiếu sai sót từ quá trình thiết kế đến thi công. Tuy nhiên, hình thức EPC chưa được áp dụng nhiều ở Việt Nam vì hạn chế về năng lực đảm nhận của các nhà thầu trong nước.

b) Hình thức thầu Design – Bid – Build được áp dụng rất phổ biến ở Việt Nam từ trước đến nay. Tuy nhiên, hình thức này bộc lộ nhiều hạn chế ở các công trình lớn cần sự đồng bộ cao.

Những điều cần biết về đấu thầu

Quy trình đấu thầu

Quy trình đấu thầu có thể được chia thành: (1) Mời thầu→ (2) Dự thầu→ (3) Mở thầu→ (4) Đánh giá→ (5) Lựa chọn → (6) Ký hợp đồng. Thời gian thực hiện quy trình này phụ thuộc quy mô dự án.

Các hình thức đấu thầu xây dựng cơ bản

Việc lựa chọn nhà thầu có thể được thực hiện theo ba hình thức chủ yếu sau đây:

Đấu thầu rộng rãi:

Đấu thầu rộng rãi là hình thức không hạn chế số lượng nhà thầu tham gia. Bên mời thầu phải thông báo công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng và ghi rõ các điều kiện, thời gian dự thầu. Đối với những gói thầu lớn, phức tạp về công nghệ bên mời thầu phải tiến hành sơ tuyển để lựa chọn nhà thầu có đủ tư các và năng lực tham gia dự đấu thầu.

Hình thức đấu thầu này được khuyến khích áp dụng nhằm đạt tính cạnh tranh cao trên cơ sở tham gia của nhiều nhà thầu. Tuy nhiên, hình thức này được áp dụng cho các công trình thông dụng không có yêu cầu đặc biệt về kĩ thuật, mĩ thuật cũng như không cần bí mật và tuỳ theo từng dự án cụ thể trong phạm vi một địa phương, một vùng, toàn quốc và quốc tế. Ngoài ra, nó còn gây khó khăn cho bên mời thầu khi phải quản lý nhiều hồ sơ, nhiều chi phí tổ chức đấu thầu và thời gian thực hiện khéo dài.

Đấu thầu hạn chế:

Đấu thầu hạn chế là hình thức đấu thầu mà bên mời thầu mời một số nhà thầu (tối thiểu là 5) có đủ năng lực tham gia. Danh sách nhà thầu tham dự phải được người có thẩm quyền hoặc cấp có thẩm quyền chấp nhận.

Hình thức đấu thầu này thường áp dụng cho các gói thầu có yêu cầu cao về kỹ thuật hoặc kỹ thuật có tính đặc thù mà chỉ có một số nhà thầu đáp ứng yêu cầu của gói thầu.

Đấu thầu hạn chế giúp bên mở thầu tiết kiệm được thời gian, chi phí nghiên cứu hồ sơ. Tuy nhiên, do ít nhà thầu tham gia nên trong nhiều trường hợp sẽ khó chọn được nhà thầu phù hợp và không tạo ra môi trường cạnh tranh lớn giữa các nhà thầu, giảm hiệu quả đấu thầu.

Chỉ định thầu:

Chỉ định thầu là hình thức lựa chọn trực tiếp nhà thầu đáp ứng yêu cầu của gói thầu để thương thảo và ký kết hợp đồng. Nhà thầu được lựa chọn có những điều kiện nhất định mà những nhà thầu khác không đáp ứng được.

Các trường hợp áp dụng hình thức này như:

– Gói thầu cần thực hiện để khắc phục ngay hoặc để xử lý kịp thời hậu quả gây ra do sự cố bất khả kháng;

– Gói thầu cần thực hiện để bảo đảm bí mật nhà nước;

– Gói thầu cần triển khai ngay để tránh gây nguy hại trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe và tài sản của cộng đồng dân cư trên địa bàn

– Gói thầu cấp bách cần triển khai nhằm mục tiêu bảo vệ chủ quyền quốc gia, biên giới quốc gia, hải đảo; …

Hình thức đấu thầu này giúp đảm bảo bí mật nhà nước nếu được sử dụng; đảm bảo được yêu cầu về thời gian thực hiện nhanh, mang tính cấp thiết. Bên cạnh đó, không mang tính minh bạch cao và khó chọn nhà thầu đủ năng lực để thực hiện gói thầu.

Các loại hợp đồng đấu thầu xây dựng

Theo tính chất, nội dung công việc hợp đồng xây dựng có các loại sau:

a) Hợp đồng tư vấn xây dựng (viết tắt là hợp đồng tư vấn) là hợp đồng để thực hiện một, một số hay toàn bộ công việc tư vấn trong hoạt động đầu tư xây dựng;

b) Hợp đồng thi công xây dựng công trình (viết tắt là hợp đồng thi công xây dựng) là hợp đồng để thực hiện việc thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình hoặc phần việc xây dựng theo thiết kế xây dựng công trình; hợp đồng tổng thầu thi công xây dựng công trình là hợp đồng thi công xây dựng để thực hiện tất cả các công trình của một dự án đầu tư;

c) Hợp đồng cung cấp thiết bị công nghệ (viết tắt là hợp đồng cung cấp thiết bị) là hợp đồng thực hiện việc cung cấp thiết bị để lắp đặt vào công trình xây dựng theo thiết kế công nghệ; hợp đồng tổng thầu cung cấp thiết bị công nghệ là hợp đồng cung cấp thiết bị cho tất cả các công trình của một dự án đầu tư xây dựng;

d) Hợp đồng thiết kế và thi công xây dựng công trình (tiếng Anh là Engineering – Construction viết tắt là EC) là hợp đồng để thực hiện việc thiết kế và thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình; hợp đồng tổng thầu thiết kế và thi công xây dựng công trình là hợp đồng thiết kế và thi công xây dựng tất cả các công trình của một dự án đầu tư xây dựng;

đ) Hợp đồng thiết kế và cung cấp thiết bị công nghệ (tiếng Anh là Engineering – Procurement viết tắt là EP) là hợp đồng để thực hiện việc thiết kế và cung cấp thiết bị để lắp đặt vào công trình xây dựng theo thiết kế công nghệ; hợp đồng tổng thầu thiết kế và cung cấp thiết bị công nghệ là hợp đồng thiết kế và cung cấp thiết bị công nghệ cho tất cả các công trình của một dự án đầu tư xây dựng;

e) Hợp đồng cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình (tiếng Anh là Procurement – Construction viết tắt là PC) là hợp đồng để thực hiện việc cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình; hợp đồng tổng thầu cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình là hợp đồng cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng tất cả các công trình của một dự án đầu tư xây dựng;

e) Hợp đồng cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình (tiếng Anh là Procurement – Construction viết tắt là PC) là hợp đồng để thực hiện việc cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình; hợp đồng tổng thầu EPC là hợp đồng thiết kế – cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng tất cả các công trình của một dự án đầu tư xây dựng;

h) Hợp đồng chìa khóa trao tay là hợp đồng xây dựng để thực hiện toàn bộ các công việc lập dự án, thiết kế, cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình của một dự án đầu tư xây dựng;

i) Hợp đồng cung cấp nhân lực, máy và thiết bị thi công là hợp đồng xây dựng để cung cấp kỹ sư, công nhân (gọi chung là nhân lực), máy, thiết bị thi công và các phương tiện cần thiết khác để phục vụ cho việc thi công công trình, hạng mục công trình, gói thầu hoặc công việc xây dựng theo thiết kế xây dựng;

k) Các loại hợp đồng xây dựng khác.

Theo hình thức giá hợp đồng, hợp đồng xây dựng có các loại sau:

a) Hợp đồng trọn gói: là loại hợp đồng mà đã có khung giá cố định đối với toàn bộ các nội dung của công việc theo quy định trong hợp đồng được phân bổ trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng đó

b) Hợp đồng theo đơn giá cố định: Giá hợp đồng bằng đơn giá cố định cho các công việc nhân với khối lượng công việc tương ứng. Đơn giá chỉ thay đổi trong trường hợp bất khả kháng.

c) Hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh: Giá hợp đồng bằng đơn giá đã điều chỉnh nhân với khối lượng công việc tương ứng điều chỉnh giá.

d) Hợp đồng theo thời gian: Giá của hợp đồng được xác định tính trên cơ sở thời gian làm việc cụ thể theo giờ, ngày, tuần, tháng và các khoản chi phí được liệt kê vào hợp đồng ngoài các khoản thù lao

đ) Hợp đồng theo giá kết hợp là hợp đồng xây dựng sử dụng kết hợp các loại giá hợp đồng nêu từ Điểm a đến Điểm d.

Theo mối quan hệ của các bên tham gia trong hợp đồng, hợp đồng xây dựng có các loại sau:

a) Hợp đồng thầu chính là hợp đồng xây dựng được ký kết giữa chủ đầu tư với nhà thầu chính hoặc tổng thầu.

b) Hợp đồng thầu phụ là hợp đồng xây dựng được ký kết giữa nhà thầu chính hoặc tổng thầu với nhà thầu phụ.

c) Hợp đồng giao khoán nội bộ là hợp đồng giữa bên giao thầu và bên nhận thầu thuộc một cơ quan, tổ chức.

d) Hợp đồng xây dựng có yếu tố nước ngoài là hợp đồng xây dựng được ký kết giữa một bên là nhà thầu nước ngoài với nhà thầu trong nước hoặc chủ đầu tư trong nước.

Vietnam Construction